Önnur nöfn
Íslenska: heilsunudd, klassískt nudd, sjúkranudd, sogæðanudd, íþróttanudd
Enska: massage, massage therapy, Swedish massage, sports massage, deep tissue massage, myotherapy, therapeutic massage, neuromuscular therapy, trigger point massage, trigger point therapy
Stutt yfirlit
Nudd er handfjöllun mjúkvefja líkamans (vöðvar, skinn, sinar, liðbönd og bandvefur) og hinn óbeina handfjöllun vökva líkamans í blóðrásar- og sogæðakerfi. Til er fjöldinn allur af nuddmeðferðum eins og sænskt nudd, íþróttanudd, sjúkranudd, svæðameðferð, shiatsu, rolfing til að nefna fá dæmi. Nudd, óháð meðferð, hefur þann tilgang að mýkja vöðva og ýta undir slökun. Í nuddi notar meðferðaraðilinn hendurnar (og stundum aðra líkamshluta eins og framhandlegg eða olnboga) til að ýta við mjúkvefjum líkamans. Nuddið getur verið frá mjúkum og grunnum strokum til harðra og djúpra, stöðugan samfelldan þrýsting til hraðs banks. Val á nuddi fer eftir ástandi og þörf einstaklingsins sem og menntun og reynslu nuddarans.
Til eru kínverskir textar frá 2700 fyrir Krist sem mæla með nuddi fyrir ýmsum vandamálum og var nudd notað í mörgum fornum samfélögum. Hippókrates, faðir læknisvísindanna, skrifaði árið 400 fyrir Krist um mikilvægi þess að allir læknar notuðu nudd sem lækningu fyrir íþrótta- og stríðsmeiðsli.
Upphaf nútímanudds, þess sem byggt er á vísindalegum athugunum, er rakið til Svíans Per Henrik Ling (1776-1839) sem þróaði meðferð sem innihélt bæði nudd og æfingar. Sænskt nudd (oft kallað klassískt nudd hér á landi) sem er algengasta nuddformið í hinum vestræna heimi er frá honum komið.
Tveir læknar, bræðurnir George og Charles Taylor frá New York kynntu nuddmeðferð í Bandaríkjunum rétt eftir 1850 fyrir öðrum læknum. Nudd var almennt notað af læknum þar þangað til að þeir snéru sér að notkun lyfja og annarrar hátækni snemma á tuttugustu öldinni.
Árið 1940+ þróaði læknirinn Janet Travell og félagar hennar triggerpunktameðferð, en losun á triggerpunktum er stór hluti í mörgum nuddmeðferðum.
Stöðugt bætast við nýjar nuddmeðferðir og nudd heldur áfram að vera ein vinsælasta meðhöndlunin sem fólk leitar til fyrir líkamlega sem andlega slökun.
Hvernig virkar meðferðin?
Flestar nuddaðferðir virka á sama máta. Þegar vöðvar eru stífir eða búnir að þola of mikið álag veldur það uppsöfnun úrgangsefna eins og mjólkursýru sem veldur særindum, auknum stífleika og jafnvel vöðvakrömpum. Nudd eykur blóð- og sogæðaflæði sem eykur í kjölfarið flæði súrefnis og næringu til vöðva. Þetta hjálpar til með að skola út úrgangsefni og flýtir fyrir bata.
Stífir vöðvar geta einnig þrýst á æðar og taugar sem þrengir að blóðflæði og veldur sársauka. Nudd getur slakað á vöðvum sem léttir álagið á æðum og taugum.
Til viðbótar þá hefur verið sýnt fram á að nudd auki framleiðslu endorfína sem hafa það hlutverk að minnka sársauka og serótínína sem valda vellíðan. Nudd getur einnig minnkað framleiðslu stresshormónsins kortísól.
Hvernig fer meðferðin fram og við hverju má búast?
Hvernig meðferðin fer fram fer eftir hvort þú sækir meðferð hjá heilsunuddara eða sjúkranuddara. Sjúkranuddari er menntaður til að taka ýtarlegri sjúkrasögu til að vinna með vandamál á meðan afslöppunarnudd hjá heilsunuddara þarfnast ekki ýtarlegrar sjúkrasögu þótt að heilsunuddarinn mun spyrja stuttlega um hvers þú óskar af nuddinu og hvort það séu einhver fyrirliggjandi vandamál.
Meðferðin fer yfirleitt fram á nuddbekk og nuddþeginn afklæðist yfirleitt að undirfötum og leggst undir lak sem hylur hann.
Hvernig nuddið fer fram fer einnig eftir því hvernig nuddi er óskað eftir eða nuddarinn hefur valið til að vinna á fyrirliggjandi vandamáli. Hér verða tekin fyrir nokkur dæmi um algeng nudd, en í dag eru til um 80 mismunandi nuddmeðferðir. Það skal tekið fram að algengt er að nuddarar blandi saman mörgum nuddtæknum.
Klassískt nudd notast við langar strokur, hnoð, núning, bank og víbríng. Sænskt nudd er gott dæmi um klassískt nudd
Handfjöllunar nudd notar dýpri aðferðir svo sem djúpnudd sem er ætlað að ná til sina, liðbanda, bandvef, taugavefs og er ætlað að losa um triggerpunkta. Íþróttanudd fellur undir þennan flokk, en það er sambland af klassísku nuddi og djúpvöðvanuddi með þarfir íþróttafólks í huga. Triggerpunktanudd er sambland af nuddi og teygjum sem notast við djúpan þrýsting til að losa um triggerpunkta.
Bandvefsnudd er djúpt nudd sem leggur áherslu á að losa um bandvef líkamans. Undir þetta myndi falla meðferðir eins og rolfing og heller meðhöndlun sem líta ekki á sig sem nuddara heldur sérstaka meðferð sem hefur það markmið að endurmóta bandvefi líkamans með það í huga að breyta og bæta líkamsstöðu.
Austurlenskt nudd vinnur með stoðkerfið til að losa um stíflur og auka flæði lífsorkunnar um orkubrautir líkamans með því að ýta á orkupunkta líkamans. Dæmi um svona nuddaðferðir eru shiatsu, tælenskt nudd, acupressur og tui-na. Einnig byggir svæðameðferð á svipaðri hugmyndafræði þar sem þrýstipunktanudd er framkvæmt til að hafa áhrif að ýmis líffæri líkamans í gegnum mismunandi orkubrautir.
Eftir meðferð má viðkomandi búast við því að finnast vera lausari og mýkri í vöðvum og afslappaðri. Sársaukapunktar geta verið vægari og almennir verkir minni. Einnig er ekki óalgengt að finna aukin óþægindi á svæðum sem voru nudduð en það líður yfirleitt fljótt hjá og vöðvar enda mýkri og afslappaðri.
Ef þér líður illa í nuddinu eða nuddið er of harðhent skaltu láta nuddarann vita sem ætti að aðlaga nuddið að þínum þörfum. Hefðbundin nuddmeðferð varir í 30 til 90 mínútur. Fjöldi meðferða fer eftir ástandi vandamáls. Léttvægt vöðvastífelsi og vandamál geta þurft einungis 1-3 meðferðir á meðan þrálát vandamál gætu þurft endurteknar heimsóknir. Algengt er að fólk fari í nudd með reglulegu millibili (4-12 vikna fresti) til að halda niðri vöðvastífleika sem er algeng aukaverkun einhæfra starfa sem og skrifstofuvinnu.
Eins og með allar meðferðir er árangur mismunandi og engin trygging er fyrir árangri.
Við hverju hentar meðferðin?
Nudd er viðeigandi meðferð við fjöldann allan af stoðkerfavandamálum sem og til andlegrar slökunar. Viðeigandi er að fara í nudd sem dæmi vegna krónískra verkja, til að lækka blóðþrýsting sem orsakast af stressi, bakverkja, létta á vefjagigt, þráláta hægðartregðu, minnka harðsperrur, minnka einkenni af krabbameini eða krabbameinsmeðferðar, létta á einkennum MS og vegna höfuðverkja.
Hvernig á að velja meðhöndlara?
Eins og sést hér að ofan nær orðið nudd yfir margar mismunandi meðferðir. Ef leitað er eftir hinu hefðbundna nuddi þá stendur valið um heilsunuddara eða sjúkranuddara. Þó svo að þessar tvær stéttir nota sömu aðferðir í mörgum tilfellum er munur á milli þessara stétta. Sjúkranudd er ýtarlegra nám og miðast við að hjálpa fólki með klínísk vandamál á meðan heilsunudd er meira miðað við nudd á heilbrigðu fólki með almenna líkamlega og andlega slökun að markmiði. Sjúkranuddarar eru löggild heilbrigðisstétt á meðan heilsunuddarar eru skráðir græðarar. Það er erfitt að gera upp á milli þessara stétta en til einföldunar má segja að því umfangsmeira sem vandamálið er ertu líklega í betri höndum hjá sjúkranuddara á meðan almenn slökun er sérsvið heilsunuddarans.
Þar sem nudd er svo vítt hugtak þarftu að finna nuddara sem mætir þínum væntingum. Best er að hringja í meðferðaraðila sem þú hefur fundið eða hefur verið mælt með og spyrja um menntun, hvaða aðferðir hann/hún noti og reynslu viðkomandi á því sviði sem þú hefur vandamál.
Fólk skal varast meðhöndlara sem lofa árangri eða gefa upp ákveðin árangur t.d. eftir svo og svo margar meðhöndlanir þá mun þetta X ástand vera svona breytt.
Möguleg vandamál eða aukaverkanir
Ekki skal þiggja nudd ef viðkomandi er með bláæðabólgur eða blóðtappamyndanir (eða grun um blóðtappa).
Forðast skal opin sár, brunasár og sýkingar í húð.
Fólk sem er með lágt storknunargildi eða eru að taka blóðþynningarlyf geta auðveldlega fengið marbletti.
Varasamt getur verið að þiggja nudd ef viðkomandi er með ýmsar gigtar, krabbamein (sérstaklega beinkrabbamein) eða hjartasjúkdóma. Vertu viss um nuddarinn kunni að meðhöndla viðkomandi ástand og þekki sín takmörk.
Heimildir
www.heilsusidan.is
www.wholehealthmd.com
www.cancer.org
Glósur frá Haraldi Magnússyni osteópata